Achter de Brabantse gezelligheid van Jumbo schuilt een harde kruidenier

Voor de tweede keer in een jaar tijd reorganiseert Jumbo. Waarom snijden terwijl de supermarkten binnenlopen? Het antwoord: niets mag Jumbo beperken in het ondernemerschap.

In het kort

• Jumbo joeg vorige week de vakbond tegen zich in het harnas met een reorganisatie in de winkels.
• De supermarktketen staat bekend als een vindingrijke onderhandelaar, die desnoods de randen van de regels opzoekt.
• ‘Op een gegeven moment denken ze: we doen het zelf wel.’

Jumbo behaalde vorig jaar een recordomzet en een nettowinst van €137 mln, mede dankzij de gesloten horeca en massaal thuiswerken. Toch gaat het Brabantse familiebedrijf voor de tweede keer in een jaar tijd reorganiseren. Vorig jaar moesten 300 medewerkers op het hoofdkantoor in Veghel vertrekken. Dit keer moet het winkelpersoneel eraan geloven. Tot 450 mensen kunnen hun baan kwijtraken, tenzij ze akkoord gaan met een lagere functie met mogelijk minder salaris.

De ondernemingsraad van Jumbo gaf groen licht, maar vakbond FNV is niet bij de reorganisatie betrokken. Tot woede van bestuurder Mari Martens: ‘Als je lonen wilt verlagen praat je met ons of met individuele werknemers. Niet met de ondernemingsraad. Dat mag gewoon niet in dit land.’

‘Jumbo zoekt graag de randen van de regels op’
~ Mari Martens, bestuurder FNV

De vakbond vreest dat werknemers onder druk worden gezet om een lager salaris te accepteren. Hoe reëel dat is? ‘In de harde supermarktwereld wordt iedereen onder druk gezet’, zegt Martens. ‘En Jumbo zoekt graag de randen van de regels op.’

Een woordvoerder van Jumbo ontkent dat het bedrijf de vakbond onterecht passeert. ‘Dit is geen reorganisatie om banen te schrappen, maar om beter in te spelen op de wensen van de klant. We zetten zoveel mogelijk in op baanbehoud. Natuurlijk kunnen functies veranderen, maar er zit een goed sociaal plan achter.’

Het Brabantse familiebedrijf heeft de vakbond vaker buitenspel gezet. Zo maakte Jumbo in 2018 afspraken met de ondernemingsraad over de arbeidsvoorwaarden voor het personeel in de distributiecentra, zonder tussenkomst van FNV of een andere vakbond. ‘Ze negeren ons’, zegt Martens.

Harde onderhandelaars

Ook in onderhandelingen met leveranciers gaat het er af en toe hard aan toe. ‘Dan gaat het om de laatste cent, of het laatste procent’, zegt een van hen. ‘Het is wel handel natuurlijk.’

‘In de omgang zijn ze Brabants gezellig, maar zodra je als leverancier met een prijsverhoging aankomt, kun je je borst natmaken, zegt een andere ingewijde. ‘Dan is het gewoon keihard onderhandelen. Dat is niet veel anders dan bij Albert Heijn.’

‘De supermarktbranche is nu eenmaal een volumespel met lage marges’
~ Hans Eysink Smeets, retailadviseur

Ondernemersfamilies hebben vaak het gevoel dat elke uitgegeven euro uit hun eigen zak komt, zegt retailadviseur Hans Eysink Smeets. ‘Daardoor zijn ze soms nog meer op de penning dan beursgenoteerde bedrijven. De supermarktbranche is nu eenmaal een volumespel met lage marges.’

Ingewijden roemen de vindingrijkheid van Jumbo. De Brabanders gaan vaker buiten de gebaande paden dan concurrenten. Een bron uit de financiële sector noemt het bedrijf ‘creatief en flexibel en dat bedoel ik positief’. Toen C1000 in 2011 te koop stond, benaderde Jumbo zelf C1000-franchisers. Mede dankzij hun steun kwam het Veghelse familiebedrijf als winnaar uit de bus.

Ook toen Jumbo-familie Van Eerd begin dit jaar mede-eigenaar werd van Hema, deden zij een ongebruikelijke zet. Toen banken het warenhuis minder wilden lenen dan gehoopt, sprong de supermarktketen bij met een krediet van €50 mln. Als het maar zou lukken. En dat deed het.

Winnaarsmentaliteit

Mede dankzij een reeks overnames is Jumbo opgeklommen van een lokale speler tot de op een na grootste supermarkt van Nederland. Die onstuimige groei is voor een groot deel te danken aan het ondernemerschap van de familie Van Eerd. Eén ding geldt voor de hele familie: ze willen winnen.

De enorme ambitie van ceo Frits van Eerd — zowel in ondernemen als in autoraces — is algemeen bekend. Maar zijn zus Colette, medebestuurder bij Jumbo, is net zo fanatiek, zegt oud-bestuurder Niels Onkenhout. ‘Als je met Colette gaat joggen, trekt ze aan het eind een sprintje om als eerste aan te komen.’

Onkenhout is voormalig ceo van Super de Boer en C1000 en zat in Jumbo’s raad van bestuur. Hij is gehecht aan de familie Van Eerd. ‘Ik ken Jumbo als een bedrijf dat niet bang is voor keuzes of grootse investeringen. Ze zijn heel brutaal. Het motto is: dit gaat ons lukken.’

‘We doen het zelf wel’

Die mentaliteit ziet Onkenhout overal in het bedrijf terug. In de reorganisaties maar ook in alle overnames. In twaalf jaar tijd kocht Jumbo achtereenvolgens Super de Boer, C1000 en meer dan 120 winkels van Emté. ‘Aan de omgang met de vakbonden zie je dat het bedrijf niet wil worden beperkt in zijn ondernemerschap’, zegt Onkenhout. ‘Het is niet zozeer dat ze de vakbonden buitenspel willen zetten, maar ze hebben wel ideeën over hoe de dingen moeten. Na eindeloze onderhandelingen denken ze op een gegeven moment: dit werkt blijkbaar niet. We doen het anders, of we doen het zelf wel.’

‘Joh, we gaan het gewoon doen. En als het niet lukt, gaan we iets anders doen’
~ Karel van Eerd, president-commissaris Jumbo

Onkenhout herinnert zich een groot project met pater familias Karel van Eerd, destijds topman en tegenwoordig president-commissaris van Jumbo. ‘Toen ging ik hem allerlei scenario’s uitleggen, met wat er allemaal kon gebeuren en misgaan. Zoals ik gewend was, met een corporate achtergrond. Maar Karel zei: “Joh, we gaan het gewoon doen. En als het niet lukt, gaan we iets anders doen”.’

Verwar willen winnen niet met een gebrek aan zelfreflectie, zegt Jan Harm Spijkervet. Zijn bedrijf Holland Foodz levert snoep en zuivelproducten aan Jumbo. ‘Op de leveranciersdag staat de directie elk jaar op het podium om uit te leggen wat de doelstellingen waren, in welke categorieën die gerealiseerd zijn en waarom dat wel of niet is gelukt. Het is niet alleen een goednieuwsshow.’

Al jaren dezelfde gezichten

Kenners van de sector roemen de raad van bestuur van Jumbo. Topman Frits van Eerd, chief customer officer Colette Cloosterman-Van Eerd en cfo Ton van Veen werken al meer dan vijftien jaar samen. Sinds begin vorig jaar heeft Cees van Vliet, voormalig directeur winkels en distributie bij Albert Heijn, zich als operationeel directeur bij het drietal gevoegd.

Elders in het bedrijf heerst eveneens continuïteit. Oprichter Karel van Eerd, voormalig Unilever-ceo Anthony Burgmans en oud-dealmaker bij ABN Amro Wilco Jiskoot zitten al sinds 2009 in de raad van commissarissen. Leveranciers doen volgens Spijkervet jarenlang zaken met dezelfde inkopers en categoriemanagers. ‘Zo kun je samen iets opbouwen. Het is geen doorgangshuis, waarbij je elke twee, drie jaar met iemand anders te maken hebt.’

‘Veel familiebedrijven denken dat ze alles kunnen en weten. De familie Van Eerd denkt dat niet’
~ Niels Onkenhout, oud-bestuurder Jumbo

De familie Van Eerd kent zijn zwakke plekken, zegt Onkenhout. ‘Op die vlakken halen ze dan expertise in huis. Veel familiebedrijven denken dat ze alles kunnen en weten. Dat werkt beperkend. De familie Van Eerd denkt dat niet. Dat heeft ze ontzettend veel gebracht.’

Bron: het Financieele Dagblad