Dit hebben de partijen in petto voor de kantorenmarkt

Meer thuiswerken en makkelijker reizen met het openbaar vervoer. Dat stellen de Nederlandse politieke partijen hun kiezers in het vooruitzicht voor 2021-2025. Vastgoedmarkt analyseerde de betekenis van de verkiezingsprogramma’s voor de kantorenmarkt.

Thuiswerken kan leiden tot meer kantorenleegstand. Kantoorbeleggers die hopen dat de trend wordt gekeerd, hoeven niet op de landelijke politiek te rekenen. Daar heerst de overtuiging dat Nederlanders ook na de coronacrisis structureel meer thuis blijven werken. Politieke partijen helpen daar graag aan mee door de rechten van thuiswerkers te versterken. Het tekent de positieve houding ten opzichte van het werken buiten het kantoor.

De partijen die het thuiswerken omarmen, zitten op dit moment in het centrum van de macht. Volgens bijvoorbeeld de VVD lopen veel medewerkers er vanuit huis echt niet de kantjes vanaf. Bij veel banen is het goed mogelijk om een vergadering eens digitaal te houden, constateren de liberalen.

Bedrijven spreiden over het land

Echt enthousiast over thuiswerken is het CDA. De gezinspartij wil de werkvorm stimuleren voor beroepen waarin dat mogelijk is. Dat kan directe gevolgen hebben voor de kantorenmarkt. Want volgens de christendemocraten horen bij een toename van het thuiswerken ook andere locatiekeuzes.

Met een actief spreidingsbeleid en de inzet van regiodeals wil het CDA nieuwe overheidsorganisaties, onderwijs-, onderzoek- en zorginstellingen en bedrijven beter verspreiden over het hele land. Het Rijk opent, als het aan de christendemocraten ligt, in het hele land flexkantoren. Zo kunnen rijksambtenaren een deel van de week in Den Haag en een deel van de week vanuit hun eigen regio werken.

Partijen zien thuiswerken als structureel

Niet iedere partij loopt even hard van stapel. Maar de nadruk op afspraken over thuiswerken tussen werkgevers en werknemers illustreert dat die partijen de trend niet zien overwaaien. Die afspraken verdienen een plek in de cao’s, vindt het CDA met D66. Christenunie wil er samen met werkgevers, werknemers en hun bonden ‘de schouders onder zetten’ om thuiswerken te bevorderen. Met bijvoorbeeld banen binnen de schooltijden.

Ook bij partijen die thuiswerken niet zo nodig in de cao hoeven te regelen, is de teneur dat het een blijvertje is. De VVD wil het daarbij graag over de werktijden hebben. Flexibiliteit heeft de voorkeur van de liberalen. De Partij voor de Dieren wil het thuiswerken graag stimuleren, maar is ook op haar hoede: software waarmee de baas werknemers in de gaten kan houden, moet worden verboden.

En hoe zit het met de grenzen tussen werk en privé? Om te voorkomen dat werknemers stressklachten of een burn-out krijgen, wil D66 het recht op onbereikbaarheid beter verankeren. De inspectie SZW moet erop toezien dat werkgevers en werknemers goede afspraken maken over de bereikbaarheid buiten werktijd.

Mobiliteit

Over mogelijkheden om op een snelle en schone manier het kantoor te bereiken, hoeven werkgevers en werknemers zich straks steeds minder zorgen te maken. Tenminste, als we moeten afgaan op de verkiezingsprogramma’s. Het regent voorstellen voor grote infrastructuurprojecten en betere verbindingen. Afgezien van Zeeland en de kop van Noord-Holland komt iedere regio aan bod.

Voor het noorden is de grootste verkiezingsbelofte de aanleg van de Lelylijn, een hogesnelheidslijn tussen Lelystad en Groningen. Vooral aan de linkerkant van het politieke spectrum is daar steun voor: PvdA, SP, D66, Christenunie en de Partij voor de Dieren zijn voor aanleg van de Lelylijn.

Gaten in spoorwegnet dichten

Maar waarom zouden alle nieuwe spoorwegen naar de Randstad moeten leiden? De partijen vergeten ook de rest van Nederland niet. Het westen van Noord-Brabant krijgt een betere verbinding met het midden, oosten en noorden, als het aan D66, Christenunie en de Partij voor de Dieren ligt. Die partijen beloven een rechtstreekse treinlijn tussen Breda en Utrecht.

Zo zijn er nog meer gaten in het treinnet te dichten. In het noordoosten wordt reizigers tussen Enschede en Groningen een omweg bespaard. Wat D66, PvdA en Christenunie betreft, hoeven reizigers niet meer via Zwolle, maar kunnen ze over een nieuwe stuk spoor via Emmen. De Christenunie ziet ook muziek in de aanleg van de nieuwe spoorlijnen Uden-Boxtel, Groningen-Zernike en Emmen-Veendam.

Internationale bereikbaarheid

Ook op het bestaande spoor zien de partijen ruimte voor verbetering. Tussen de Randstad en het oosten en zuiden moeten van de PvdA snellere verbindingen komen. En de sociaaldemocraten beloven meer internationale treinverbindingen, zoals de bestaande Berlijntrein van Amsterdam via Apeldoorn en Arnhem. De PvdA wil betere verbindingen tussen Venlo en Düsseldorf, tussen Heerlen en Aken, tussen Groningen en Bremen en tussen Hengelo en Münster.

De internationale bereikbaarheid van de grootste metropool van Nederland staat op de radar bij de PvdA. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht krijgen snelle verbindingen met Brussel, Parijs, Londen en Berlijn.

De Randstad wordt ook niet overgeslagen met de ideeën voor infrastructurele projecten. De VVD mengt zich in de strijd om de gunst van de openbaarvervoerreiziger met de belofte van een uitbreiding van lightrailnetwerken die grote steden met elkaar verbinden. Daarin zou dan de aanleg passen van een metrolijn tussen Amsterdam en Almere, waar D66 voor pleit. En wellicht ook de verlenging van de Noord-Zuidlijn naar Schiphol of Hoofddorp, die de PvdA en D66 beloven.

Vestigingsklimaat

Voor de kantorenmarkt is de aantrekkingskracht van Nederland als vestigingsland van belang. De VVD wil buitenlandse bedrijven en hun hoofdkantoren aantrekken en voorkomen dat grote bedrijven naar het buitenland gaan. Daartoe zijn niet alleen investeringen in infrastructuur nodig, maar ook in onderwijs. De lasten moeten laag zijn. Verder krijgt het Netherlands Foreign Investment Agency meer budget en bevoegdheden. En er komt voorrang voor vluchten die het (inter)continentale netwerk en de hubfunctie van Schiphol versterken. De overige luchthavens zijn er voor vakantievluchten.

Ook het CDA zegt een goed vestigingsklimaat voor grote bedrijven en multinationals te willen houden. Want zij versterken de internationale uitstraling van onze economie en fungeren als aanjager in een hele keten van MKB-bedrijven en innovatieve start-ups. Daarom willen de christendemocraten de nationale binding en de netwerkfunctie van deze bedrijven versterken.

Duurzaamheid

Duurzaamheid is belangrijk voor veel politieke partijen, maar weinig ervan besteden in dat kader expliciete aandacht aan kantoren. Ter bevordering van duurzaamheid van woningen en kantoren wil D66 een snellere aanscherping van de eisen voor energie-efficiëntie, milieu en circulariteit. Die aanscherping moet ook gaan gelden voor grootschalige renovaties. De warmte in kantoren kan volgens de links-liberalen beter worden benut door vaker warmte- en koudeopslag toe te passen.

De Partij voor de Dieren legt de lat voor de duurzaamheid van kantoren hoog. Uiterlijk in 2030 gebruiken woningen en kantoren 65 procent minder energie en zijn die gebouwen energieneutraal. Overbodige verlichting wordt aan banden gelegd. Alle overheidsgebouwen worden verduurzaamd tot energielabel A. Groene daken en gevels zorgen in de zomer voor verkoeling, wat het gebruik van airconditioning in onze huizen en kantoren vermindert. In de winter werkt het groen isolerend, wat kan leiden tot een vermindering van wel 20 procent aan warmteverlies. Groene daken komen op de lijst van verplichte energiebesparende maatregelen voor eigenaren van grote gebouwen.

Bron: Vastgoedmarkt