ABN Amro: winkelgebieden hebben plan van aanpak nodig
De winkelleegstand neemt toe. Beleidsmakers doen er daarom goed aan om samen met retailers en vastgoedeigenaren om de tafel te gaan zitten en na te denken over hoe de het winkelgebied aantrekkelijk blijft, stellen sector-economen Ward van der Stee en Gerarda Westerhuis van ABN Amro in de meest recente Insights publicatie.
Diversiteit in de winkelstraat en het voorkomen van leegstand zijn al langere tijd aandachtspunten voor veel gemeenten. Door de coronapandemie zijn de online bestedingen aan producten met 43% gegroeid ten opzichte van 2019. De leegstand neemt licht toe en de kans op verder verval in winkelgebieden is groot.
Naast maanden van verplichte sluiting en de op dit moment beperkte verkoopcapaciteit met ‘click and collect’ en winkelen op afspraak, wordt de retailer versneld geconfronteerd met een verschuiving van fysieke verkoop naar online. Een verschraling van het aanbod van winkels in stads- en dorpskernen is dus goed voor te stellen. Beleidsmakers in de gemeenten doen er goed aan om zich daarop voor te bereiden.
Leegstand in de Retail neemt toe
Het aantal locaties in winkelgebieden dat leeg staat, is het afgelopen jaar licht toegenomen. Zo bedroeg de leegstand in winkelgebieden begin maart van dit jaar 7,5% tegenover 7,3% begin 2020, zo blijkt uit cijfers van retailvastgoed-onderzoeker Locatus. Daarnaast is het totaal aantal locaties flink afgenomen van bijna 229.000 naar iets minder dan 217.000. Het gaat hier om panden in winkelgebieden die verschillende bestemmingen hebben, zoals winkels, horeca en particuliere dienstverleners als kapsalons.
”Het aantal faillissementen is zo laag, omdat een groot aantal bedrijven overeind wordt gehouden door de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW), de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en uitstel van betaling bij de belastingdienst.”
In 2020 zijn bijna 7.500 winkels omgebouwd naar een andere functie. Deze voormalige winkels hebben voornamelijk een horeca bestemming gekregen volgens Locatus. Daartegenover staat dat vorig jaar ongeveer 6.100 nieuwe winkelpanden op de markt zijn gekomen, waardoor de totale voorraad met maar 1.400 panden is afgenomen.
De regionale verschillen in leegstand zijn daarnaast groot. Zo neemt de leegstand in de zuidelijke provincies harder toe dan in de rest van Nederland. Vooral in Limburg is de leegstand met 12,3% hoog, zo blijkt uit Locatus-cijfers van begin maart. In Limburg en Noord-Brabant zijn van oudsher relatief veel kleding- en schoenenwinkels; respectievelijk 9,2 en 8,4% tegenover het gemiddelde in Nederland van 7,9%. Kleding- en schoenenwinkels hebben veel minder afgezet in het afgelopen jaar, waardoor de leegstand in de zuidelijke provincies relatief hard toeneemt. Daarnaast werden deze provincies het afgelopen jaar hard geraakt omdat er minder toeristen uit België en Duitsland naar ons land kwamen. ABN AMRO publiceert binnenkort een uitgebreidere analyse van regionale verschillen in retailvastgoed.
Totaal aantal retailers gestegen
Het aantal bedrijven in de retail is tussen begin 2020 en begin 2021 gestegen. Dit lijkt voor retailvastgoed een goed teken, maar het aantal webwinkels is hier van grote invloed. Het afgelopen jaar alleen al nam het aantal webshops met 28 % toe. In het eerste kwartaal van 2021 zijn ruim 62.000 van de 139.000 detailhandelaren een webwinkel, ongeveer 45%. In het eerste kwartaal van 2015 was dit nog maar 26%.
Daling van het aantal faillissementen in de retail
In 2020 zijn ruim 17% minder retailers gefaillieerd dan in 2019. Het aantal faillissementen in de detailhandel was afgelopen jaar op het laagste niveau in 10 jaar. Het aantal autohandelaren dat er de brui aan gaf, is het afgelopen jaar zelfs met 41% gedaald.
Het aantal faillissementen is zo laag, omdat een groot aantal bedrijven overeind wordt gehouden door de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW), de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en uitstel van betaling bij de belastingdienst. Een andere reden is dat veel ondernemers uit vrije wil besluiten om hun onderneming op te heffen voordat bij hen de financiële druk te hoog wordt.
Het aantal opheffingen in de hele retailsector is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) flink toegenomen; 22% in 2020 ten opzichte van 2019. Dat zijn er 2.520 meer dan in 2019 en geeft een ander beeld dan de op zich beperkte daling van 115 faillissementen in de retal in 2020. Zo blijken de ontwikkelingen in de retailsector aanzienlijk negatiever dan zo op het eerste oog lijkt.
Bijna 9.500 van de 14.000 opheffingen in de detailhandel betreft ondernemingen zonder fysieke winkel of marktkraam. Dit zijn dus alleen winkels die via internet verkopen, zoals webshops en straatverkopers. Deze opheffingen hebben niet direct invloed op de ontwikkelingen in het retailvastgoed.
Financiële situatie van retailers zorgelijk
Winkels worden nu nog overeind gehouden door overheidssteun, zoals de TVL, NOW en door uitstel van belastingbetalingen. Ook komen sommige verhuurders retailers tegemoet door de huur te verlagen of een betalingsregeling te treffen.
Uitstel van betalingen van bijvoorbeeld belasting zal leiden tot hogere lasten vanaf het einde van dit jaar. Zo treft de belastingdienst betalingsregelingen waarbij vanaf oktober in 36 maanden de achterstand ingehaald moet worden. Wanneer retailers daarbovenop ook achterstallige huur moeten terugbetalen, wordt het voor hen uiterst uitdagend om door de nasleep van de pandemie heen te komen.
De consumentenbestedingen vallen dit jaar 0,3% lager uit dan vorig jaar, verwacht ABN AMRO. Daarbij moet de retailsector na openstelling van de samenleving extra concurreren met andere sectoren, omdat mensen naar verwachting bovenmatig zullen reizen, naar evenementen zullen gaan en de horeca willen bezoeken. De bestedingen komen pas eind 2022 weer ongeveer op het niveau van voor de coronapandemie. Een deel van de retailbestedingen zal blijvend naar het onlinekanaal verschuiven en niet meer worden uitgegeven in de winkelstraat. Het zal lastig worden om voldoende winkels en diversiteit in de winkelstraat te houden.
Beleidsmakers doen er goed aan om samen met retailers en vastgoedeigenaren om de tafel te gaan zitten en na te denken over hoe de het winkelgebied aantrekkelijk blijft. Om winkelend publiek te blijven trekken, moet ingezet worden op terreinen die online lastiger uit te voeren zijn, zoals relaties opbouwen met de klant, te inspireren met nieuwe producten en ontmoetingen creëren in de winkelstraat. Meer diversiteit in winkelgebieden met functies zoals horeca, cultuur en werk verhoogt de aantrekkingskracht en zorgt voor meer continuïteit op langere termijn. Zo kan een vliegwiel ontstaan; een aantrekkelijk winkelgebied trekt namelijk ook weer nieuwe winkels aan.
Bron: VastgoedJournaal
