Belastingmaatregel schrikt beleggers in huizen af
Nu belasting op het echte vermogen wordt geheven, zijn particuliere beleggers minder geneigd om in woningen te investeren. De maatregel, geïnspireerd door Piketty, pakt dus slecht uit voor de woonmarkt, stelt Jeppe de Boer van Annexum.
Schaarste drijft huizenprijzen steeds verder op, woningbezitters worden rijker en de rest moet het doen met steeds minder huurwoningen. Inmiddels is de woningmarkt de plek waar vermogensongelijkheid in Nederland zich pijnlijk zichtbaar manifesteert. Uitbreiding met nieuwbouw is de oplossing, maar daarvoor is heel veel geld van – particuliere – beleggers nodig.
De zogeheten Overbruggingswet Box 3 gooit echter roet in het eten, want die jaagt woningbeleggers juist weg. Kort gezegd wordt onder dit nieuwe regime belasting geheven over iemands werkelijke vermogen, waar dat onder het oude regime gebeurde over een fictief vermogen. Dat maakt onder meer het investeren in woningen – als beleggingsobject belast in box 3 – aanzienlijk minder aantrekkelijk. Het resultaat: minder nieuwe woningen en meer ongelijkheid.
De nieuwe wetgeving raakt veel beleggende Nederlanders die willen sparen voor later. Een eenvoudige berekening laat een belasting van maar liefst 92 procent van netto-inkomsten uit verhuur zien, een significante stijging.
Het werk van Piketty nader bekeken
Ondanks die realiteit en de enorme implicaties voor heel veel mensen, was het politieke debat over deze wet minimaal. Van links tot rechts gingen beide Kamers opmerkelijk makkelijk akkoord, met grote meerderheden. De enorme impact van dit stuk wetgeving geeft aanleiding kritisch te kijken naar hoe zij tot stand kwam. Maar ook om het werk van Thomas Piketty – één van de meest populaire en populistische economen van de afgelopen tien jaar – eens te bekijken. Want er is een verband.
Sinds de publicatie van Piketty’s Kapitaal in de 21ste eeuw in 2014 won de focus op ongelijkheid in de samenleving aan populariteit. Piketty stelt dat vermogensongelijkheid – in zijn ogen een groot kwaad – overal toeneemt. Ook in Nederland groeide die overtuiging en daarom stelde het kabinet de Commissie IBO Vermogensverdeling aan. Die publiceerde in juli 2022 een rapport, waarin de invloed van Piketty duidelijk zichtbaar is. Sterker nog, er is een letterlijke verwijzing in het voorwoord. Kennelijk geïnspireerd – of geïndoctrineerd – door de econoom heeft de commissie onmiskenbaar haar uiterste best gedaan het politieke denken over privébezit naar haar hand te zetten. En met succes, zo laat de nieuwe box 3 wetgeving zien.
Meer weten over beleggen in woningen?
Ontdek waar uw kansen liggen en kijk op annexum.nl/beleggeninwoningen
Piketty
Maar Piketty is een slechte raadgever. Zijn uitgangspunt is dat de vermogens van particulieren te snel zijn gestegen als percentage van het nationale inkomen. Dat klopt, maar dat zegt niets over ongelijkheid. Een simpel economisch principe is immers dat de waarde van vermogens sterk afhankelijk is van de rentevoet.
Als de rente daalt worden zaken als obligaties en vastgoed meer waard en vice versa. Tussen 1990 en vorig jaar zakte de rente van meer dan 10 procent naar minder dan 0 procent en dat zorgde voor opgeblazen vermogenswaarden. Maar er zou pas reden tot zorg zijn als inkomsten uit vermogens een steeds grotere hap namen uit nationale inkomens ten koste van inkomsten uit arbeid. En dat laat Piketty nergens zien.
Meer in het algemeen is de Piketty-geïnspireerde politieke agenda om privébezit aan te pakken niet te missen in het IBO-rapport. Neem het selectieve gebruik van feiten. In Internationale vergelijkingen scoort Nederland altijd goed als egalitair land, maar daar stapt de commissie overheen. Ook pensioenvermogens en AOW-aanspraken zijn nauwelijks meegenomen. Het meest opmerkelijke is misschien wel dat het rapport laat zien dat de vermogensongelijkheid in Nederland de laatste jaren is afgenomen.
Los van haar motieven en ongetwijfeld goede intenties voelde de IBO-commissie de noodzaak in te grijpen om vermogensongelijkheid in Nederland aan te pakken. Op basis van Piketty’s verkeerde aannames deed zij echter aanbevelingen die precies het omgekeerde resultaat hebben. Het nieuwe box 3 regime ontmoedigt particuliere beleggers om te investeren in nieuwe woningen en het is daarmee weer een voorbeeld van wetgeving die juist zorgt voor minder woningen en dus voor meer ongelijkheid.
Rationele signalen
Het is zeer te hopen dat beleidsmakers gaan luisteren naar rationele signalen van experts en de noodkreet van gewone burgers die willen sparen voor later. Als wij een economisch gezond land willen blijven moeten we per direct afscheid durven nemen van wetgeving die grote groepen mensen financieel kwetsbaar maakt.
