Utrecht antwoordt op snelle groei met nieuwe ruimtelijke strategie

Van de vier grote steden groeit Utrecht het snelst. De stad telt in 2040 maar liefst 100.000 meer inwoners dan vandaag. De gemeente laat in de Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040 (RSU 2040) zien hoe zij de snel groeiende stad inricht. Wat zijn de richtinggevende keuzes voor gebiedsontwikkeling in deze strategie?

Utrecht groeit naar 455.000 inwoners in 2040

Utrecht is al jaren een snel groeiende stad. In 2019 groeide Utrecht sneller dan de drie andere grote steden, meldt het AD. Tot 2035 werd een groei van ongeveer 20 procent voorzien. Alleen Amsterdam benaderde dit met iets minder dan 20 procent groei tot 2035.

De gunstige ligging het midden van het land en de aantrekkelijke Vinex-wijken rond het stadshart zijn belangrijke redenen voor de snelle groei van de stad.

Op dit moment staat de goedkeuring van de RSU 2040 op de agenda van de gemeenteraad. De oude RSU, vastgesteld in 2016, geeft een perspectief tot 2030. De nieuwe RSU kijkt tien jaar verder, tot 2040.

Momenteel telt de stad 350.000 inwoners. De RSU 2040 houdt rekening met een groei van de stad tot boven de 450.000 inwoners. Dit betekent onder andere 60.000 extra woningen. En er zijn ruim 70.000 extra arbeidsplaatsen nodig. De RSU 2040 geeft aan hoe al deze mensen goed en gezond in de stad kunnen wonen en leven.

Een ‘tien-minutenstad’ met vier nieuwe binnenstedelijke knooppunten

Utrecht dichtbij: de tien-minutenstad. Dit is de titel van de RSU 2040. De tien-minutenstad staat voor een stad met vier nieuwe stadscentra. Hierdoor zijn openbaar vervoer, groen, sport, onderwijs en cultuur ‘binnen tien minuten’ bereikbaar vanaf de woon- of werkplek. De menselijke maat en dat alles dichtbij is zijn eigenschappen van de stad die worden versterkt.

De binnenstad blijft het hart van de stad. Maar er komen centra op andere plekken in de stad die de druk op de binnenstad moeten verlichten. In deze knooppunten komen wegen en openbaar vervoer samen. Op deze locaties worden meer woningen, voorzieningen, kantoren en zorgvoorzieningen gebouwd. De nieuwe knooppunten zijn:

• Leidsche Rijn Centrum-Lage Weide-Cartesius-Werkspoorkwartier-Zuilen
• Overvecht
• Utrecht Science Park-Rijnsweerd-Galgenwaard en Lunetten-Koningsweg (Utrecht Oost)
• Papendorp-Galecop-Westraven-Laagraven (A12-zone)

Voor de woningen, groen, nieuwe scholen, openbaar vervoer en andere voorzieningen heeft de gemeente 540 voetbalvelden aan ruimte nodig. Dit meldt wethouder Ruimtelijke Ordening van de stad, Klaas Verschuure aan RTV Utrecht . Deze ruimte wordt eerst rondom binnenstedelijke knooppunten gevonden. In de tweede fase bouwt Utrecht aan de rand van de stad en wordt binnenstedelijk verdicht. In de laatste fase kan Utrecht ook gaan bouwen buiten de huidige contouren van de stad.

De wethouder noemt de strategie een ‘unicum’ en een ‘voorbeeld’, melden DUIC en Utrecht Nieuws.

“We hopen dat de RSU kan fungeren als een nieuwe standaard voor stedelijke ontwikkeling van Nederland en bijdraagt aan de landelijke puzzel die we met elkaar moeten leggen. We staan voor enorme opgaven op het gebied van woningbouw, mobiliteit, vergroening, klimaatverandering en energietransitie en willen tegelijk een leefbaar land houden. Utrecht neemt met de RSU 2040 daarmee het voortouw.”

Slim ruimtegebruik en duurzaamheid

De samenvatting van de RSU 2040 van de gemeente telt dertien items. Voortbouwen op de kwaliteiten van de stad is het vertrekpunt van de strategie. De basis van de stad blijft haar verleden en haar omgeving. De Hollandse waterlinie wordt de nieuwe stadswal. Zowel in de stad als rondom de stad komt meer groen. Hindernissen in het landschap rond de stad worden zoveel mogelijk weggehaald.

Duurzaamheid en slim ruimtegebruik zijn ook belangrijke punten in de strategie. Energie besparen en meer duurzame energie opwekken is het doel. Dit betekent meer gebruik maken van zonne-energie, windenergie, aardwarmte en warmte die bij bedrijven overblijft. Woningen en gebouwen krijgen op een andere manier warmte, waardoor geen aardgas meer nodig is.

Onder de grond, hoogbouw, gebouwen en ruimtes met verschillende doelen en het stapelen van functies zijn de middelen in de strategie om slimmer met de beperkte ruimte om te gaan.

‘De baathebber betaalt mee’ is onderdeel van de investeringsstrategie

De gemeente wil dat iedereen meedenkt. En dat bewoners met ideeën komen om de stad mooier te maken. De gemeente wil ook dat andere partijen meebetalen.

Alle plannen kosten ongeveer € 7,1 miljard. Het merendeel daarvan, € 3,5 miljard, is bestemd voor mobiliteit en infrastructuur. De investering in woningbouw bedraagt € 1,5 miljard. Voor groen is € 1,6 miljard uitgetrokken.

Het verleden heeft aangetoond dat stadsvernieuwing- en uitbreiding zonder rijksbijdrage onmogelijk is. Rijkssubsidies zullen de basis blijven voor dit soort grote bekostigingsopgaven. Utrecht lost een nationaal vraagstuk op en draagt daarin stevig bij aan een brede welvaartsgroei.

Daarnaast werkt de gemeente aan optimalisatie van het bestaande gemeentelijk instrumentarium. En zij zoekt naar aanvulling vanuit alternatieve bekostiging door marktpartijen en andere baathebbers.

Kortom, baathebbers betalen (meer) mee, maar rijksbijdragen blijven noodzakelijk om alle genoemde ambities te kunnen bekostigen.